Maktaba Wahhabi

628 - 702
مفسران التزامِ ایرادِ احادیثِ صحیحہ نکردہ اند ، بلکہ امام بغوی کہ مقتدای اہلِ حدیث است احادیثِ و اہیہ و منکرہ و شاذہ ہر قسم در تفسیر خود کہ مسمی بمعالم التنزیل است می آرد بلاتنقید و کشفِ احوال رواۃ، و این معنی ازجلالت شان او نہایت بعید است۔ البتہ حافظ ابن کثیر متکفلِ این امر شدہ ، و درتفسیر خود کہ احادیثی مے آرد تنقید ہم می کند ، باین جہت تفسیر او فائق بر جملہ تفاسیر شدہ، پس ایراد کردن بغوی حدیث نہی را برطالبِ حق حجت نیست ، خصوصاً بغوی ہم حدیث نہی را من روایۃ محمد بن ابراھیم الشامی عن شعیب بن اسحق عن ہشام بن عروۃ عن ابیہ عن عائشۃ روایت کردہ، و بطلان این روایت از تحریر ماسبق ظاہر شد۔ و علامہ علاء الدین الخازن ہم درتفسیر خود لباب التاویل حدیث عائشتہ را بلا سند ذکر کردہ ، پس چگونہ حجت می توان شد۔ البتہ اگر مفسرین معتبرین مثل ابن جریر و ابن کثیر و بغوی و سیوطی و خازن و امثالہم تصحیح این حدیث نہی می کردند، یا ناقلِ تصحیح از حفاظ دیگر می شدند البتہ لائق استدلال شدی، و قابلِ اعتماد و اعتبار بودے۔ وإذ لیس فلیس! واگر گوئی کہ علامہ علی قاری درمرقاۃ المفاتیح شرح مشکوۃ المصابیح درشرحِ حدیث گفتہ: ’’قلت: یحتمل أن یکون جائزا للسلف دون الخلف، لفساد النسوان فی ھذا الزمان، ثم رأیت قال بعضھم: خصت بہ حفصۃ لأن نساء النبي صلی اللّٰهُ علیه وسلم خصصن بأشیاء، قال تعالی: {یٰنِسَآئَ النَّبِیِّ لَسْتُنَّ کَاَحَدٍ مِّنَ النِّسَآئِ} وخبر: لا تعلموھن الکتابۃ یحمل علی عامۃ النساء خوفا للافتتان علیھن‘‘ انتھی۔ و شیخ عبدالحق دہلوی دراشعتہ اللمعات شرح فارسی مشکوۃ گفتہ: ’’اما تعلیم کتابت مرزنان را در حدیثی دیگر نہی ازآن آمدہ، چنانکہ فرمودہ: ’’ولا تعلم الکتابۃ‘‘ و ازین حدیث جوازآن مفہوم گردد این مگر پیش از نہی باشد ، و بعضے گفتہ اند کہ نساء آنحضرت مخصوص اند ازان بعضے احکام و فضائل ، و نہی ازکتابت محمول برنساء عامہ است کہ خوف فتنہ در آنجا متصور است، و این جا چنین نیست۔‘‘ انتہی۔ وھکذا في شرح المصابیح للشیخ محمد بن عبد اللطیف المعروف
Flag Counter